Rodowanie - co to?

Rodowanie biżuterii - co to takiego?

Rod jest srebrzystoszarym metalem należącym obok rutenu i palladu do grupy platynowców lekkich. Rod jest metalem szlachetnym o bardzo małej reaktywności chemicznej. Metal ten jest niezwykle twardy, ale i kruchy. Po wynalezieniu rodu w roku 1803 liczono, że metal ten będzie głównym konkurentem platyny. Mniejszy ciężar właściwy niż platyny, a jednocześnie duża twardość i wysoka odporność na szkodliwe działanie wielu czynników korozyjnych to właściwości wystarczające, aby mógł stać się materiałem jubilerskim. Niestety okazało się, że przedmioty wykonywane z tego metalu były kruche i dosyć łatwo ulegały uszkodzeniu mechanicznemu. Rod stosowano jedynie jako dodatek do stopów platyny, a z czystego metalu wykonywano elementy aparatury chemicznej.

W latach 20 ubiegłego wieku niezwykle silna moda na wyroby wykonane z platyny zmusiła wytwórców biżuterii do poszukiwania metali o podobnych właściwościach, ale znacznie tańszych. Kariera rodu jako materiału złotniczego rozpoczęła się z chwilą jego zastosowania w postaci powłok osadzanych galwanicznie. Barwa takich powłok rodowych osadzanych galwanicznie na wyrobach ze złota była tak zbliżona do platyny, że w przypadku tańszej biżuterii chętnie stosowano rodowanie. Powłoki te obok swojej szlachetności odznaczały się wysoką twardością (znacznie przewyższającą twardość platyny), a jednocześnie niższą ceną.

Wybuch II wojny światowej i związane z nią potrzeby przemysłu zbrojeniowego sprawiły, że rod uznano za materiał strategiczny. Wojna wycofała go na wiele lat z jubilerstwa. Ponowne zainteresowanie nim jako materiałem do wytwarzania biżuterii przyszło wraz z modą na „białe złoto”. W wielu przypadkach udało się zastąpić drogie stopy „białego złota” relatywnie tańszymi powłokami rodowymi, które ponadto były bielsze niż barwa stopów złota. Rod nakładano na srebro, jak i na niskiej próby stopy złota.
 

W jubilerstwie rodowanie, czyli powłoki rodu (Rh) są cenione za wyjątkowe właściwości optyczne. Rod nałożony elektrolitycznie (galwanicznie) jest znacznie jaśniejszy od nałożonej elektrolitycznie platyny (Pt) lub palladu (Pd). Współczynnik odbicia światła rodu (73-75%) znajduje się na drugim miejscu za srebrem. Poza tym rod nałożony elektrolitycznie odznacza się dużą twardością i pod tym względem ustępuje jedynie elektrolitycznym powłokom chromowym (Cr). To wszystko czyni, że wyroby zabezpieczone warstwą rodu dłużej utrzymują swoje walory dekoracyjne, a powierzchnie zewnętrzne są bardziej odporne na zadrapania.

Powłoki rodu niezmiernie ważne są dla wyrobów srebrnych. Srebro jest metalem bardzo wrażliwym na związki siarki i w ich otoczeniu szybko ulega utlenianiu i ciemnieniu. W takim wypadku warstwa rodu zabezpiecza srebro i nie obserwuje się matowienia powierzchni, czy nieregularnych przebarwień a proces ciemnienia nie następuje tak szybko. Ponadto srebrne wyroby rodowane odporniejsze są na wszelkie zadrapania i dłużej utrzymują swój pierwotny wygląd.
 

Poniżej zamieszczamy skrót informacji o rodowaniu:

1. Rod nakłada się galwanicznie poprzez zanurzenie wyrobu w kąpieli zawierającej rozpuszczony rod. Następnie wytwarza się prąd elektryczny, dzięki czemu na wyrobach osadza się cienka powłoka rodu.
2. Rod zabezpiecza wyroby i zwiększa odporność na utlenianie i ciemnienie oraz zwiększa twardość powierzchni wyrobów, dzięki czemu wolniej ulegają zarysowaniom. Srebro rodowane nabiera niezwykłego blasku, co czyni je niezwykle podobnym do platyny, a zarazem dodaje ekskluzywnego wyglądu.
3. Warstwa rodu tworzy powłokę trwałą, ale nie jest niezniszczalna. Rod z biegiem czasu poprzez kontakt z twardymi przedmiotami będzie się wycierał. Biżuteria rodowana wymaga szczególnej troski i uwagi w codziennym użytkowaniu.
4. Pielęgnacja biżuterii rodowanej wymaga przestrzegania kilku zasad:
   • Unikania styczności z czynnikami o silnym odczynie zasadowym, występującym np. w niektórych perfumach oraz w środkach do kąpieli srebra (m.in. Argentum).
   • Wyroby rodowane należy chronić przed niepotrzebnymi zarysowaniami (uwaga na sztućce, klamki, klucze itp.) - wszelkie twardsze przedmioty przy styczności będą rysowały powierzchnie biżuterii.
   • Należy unikać noszenia innych wyrobów na sąsiednich palcach.
   • Wyroby rodowane należy zdejmować na plażę i należy zdejmować je do wszelkich prac domowych.
   • Wyroby te powinno się przechowywać zawinięte osobno w miękkich woreczkach lub bibułkach, by nie rysowały się wzajemnie.
   • Wyrobów rodowanych nie należy czyścić środkami ściernymi, pastami do zębów itp.
5. Trwałość powłoki zależna jest od częstotliwości otarć od innych twardych przedmiotów. Przy intensywnym użytkowaniu powłoka może zostać dosyć szybko wytarta.
6. Biżuterię rodowaną można odświeżać, a wyroby po odświeżaniu można na nowo pokryć warstwą rodu.
7. Regeneracja wyrobów i ponowne rodowanie jest procesem pracochłonnym i kosztownym. Nanoszenie ponownych powłok jest usługą płatną i koszt waha się od kwoty 50 zł za sztukę wyrobu wzwyż.

Powłoki rodu najczęściej nakłada się na wyroby wykonane ze srebra, złota i białego złota niklowego. Na wyroby wykonane z białego złota palladowego nie ma potrzeby nakładania rodu.  Białe złoto palladowe nie jest alergiczne, więc powłoka rodu jest zbędna. Poniżej przedstawiamy różnice kolorystyczne pomiędzy złotem niklowym i palladowym.